De bossen van het Goois Natuurreservaat maken onderdeel uit van de typisch Gooise landschappen, net zoals heidevelden, zandverstuivingen, graslanden en historische akkers. Het in stand houden van de natuur is onze plicht en vraagt een actief en dagelijks beheer. We willen onze biodiversiteit behouden en de bossen weerbaar maken voor klimaatveranderingen. Biodiversiteit betekent voor ons in dit verband het totaal aan inheemse soorten dieren, planten en ecosystemen van de Gooise Landschappen, zodat de natuur beschermt is en iedereen er van kan genieten.
Oud productiebos wordt duurzaam
Onze bossen bestaan voor ongeveer de helft uit productiebossen die tussen de jaren 1930 en 1960 zijn aangeplant. Voorbeelden daarvan zijn de veel voorkomende donkere dennenbossen. Het hout van dit soort bossen was oorspronkelijk bestemd voor de mijnbouw, de bouw of voor productie van papier. Dat is nu niet meer het geval; de productiefunctie is vervallen. De dennenbomen van deze productiebossen worden in de loop van de tijd vaak dunne sprietjes die dicht op elkaar staan en de hoogte in gaan. De biodiversiteit in deze voormalige productiebossen is laag en ze zijn gevoelig voor ziekten en plagen.
In het Goois Natuurreservaat heeft het behoud van de natuur en de bevordering van de biodiversiteit topprioriteit. Er worden geen nieuwe productiebossen meer aangeplant. De biodiversiteit en dus de natuurwaarde van bestaande bossen zal worden verhoogd. De bossen van de toekomst hebben een natuurlijke samenstelling van boom- en struiksoorten, bijpassende flora en fauna, meer dood hout in het bos en een gevarieerde structuur. Het verschil met de oude productiebossen is dat een dergelijk natuurlijk bos veel stabieler is. Het is minder gevoelig is voor weerextremen en klimaatschommelingen, het kan beter tegen een stootje. Dat noemen we een duurzaam bos.
‘Handen-af’-bos
Om de bestaande productiebossen duurzaam te maken, is het nodig dat we de bossen omvormen. We doen dat onder meer door geleidelijke en kleinschalige kap en door dunningen. En dat betekent dat we over twintig tot dertig jaar bos hebben dat op zichzelf verder kan. Daardoor ontstaan bossen waar je in de toekomst niets meer aan hoeft te doen.
Veel boom- en struiksoorten die in de Nederlandse bossen thuishoren zoals berk, beuk en eik, zullen spontaan verschijnen na boskap. Van dit natuurlijke proces maken we graag gebruik. In aanvulling daarop zullen we inheemse bomen en struiken, zoals winterlinde en hazelaar planten ter versterking van de bosstructuur, de biodiversiteit en om het bos klimaatbestendig te maken.
Het hout van de gekapte bomen wordt verkocht en meestal toegepast in de bouw. In sommige gevallen maken we er onze eigen zitbanken of landbouwhekken van. Houtkap is voor het GNR geen verdien model, maar wordt alleen gedaan wanneer dit nodig is voor het natuurbeheer.
In onze natuurgebieden zijn naast de productiebossen ook bossen aanwezig die op dit moment al een passende soortensamenstelling, een goede structuur en een redelijke biodiversiteit hebben. Dat noemen we ‘handen af’ -bos. Dat houdt in dat je er vanuit bosbeheer vrijwel niets meer aan hoeft te doen. We laten de natuur er zijn gang gaan.
Waarom we soms toch bomen kappen
Soms is boskap ook zinvol in het belang van de dieren die in de Gooise landschappen leven. Dat kan bijvoorbeeld het geval zijn als we heidegebieden, die van elkaar gescheiden zijn door bos, met elkaar willen verbinden. Want hoe groter gebieden zijn, hoe groter de kans is dat kwetsbare soorten zoals levendbarende hagedissen en hazelworm, zich kunnen handhaven. Deze verbindingen zullen we zo maken dat zo min mogelijk bomen gekapt hoeven te worden. Dit kan door open plekken te maken waar oude productiebossen staan en daartussen bos te creëren met een open structuur. Daarnaast laten we ook nieuwe stukjes bos van nature ontstaan zodat de totale balans van bos en bomen gelijk blijft.
Het Goois Natuurreservaat is in beginsel terughoudend en voorzichtig met boskap. Wanneer het toch noodzakelijk is, wordt dit goed afgewogen in het belang van natuur en landschap. Wij zijn ons bewust van de gevoeligheid van kappen van bomen en van de betekenis van de filterfunctie van fijnstof en van het vastleggen van CO2 van bos en bomen.
Er is in de afgelopen jaren veel (media-)aandacht geweest voor grootschalige kap van bomen. In de meeste gevallen gebeurt dit in het belang van de aanleg van wegen en bouwterreinen. En soms is kap ook noodzakelijk in het belang van de veiligheid, bijvoorbeeld langs wegen en paden en bij gebouwen. In eerste instantie zal het Goois Natuurreservaat altijd proberen te voorkomen dat om deze redenen bomen in onze gebieden moeten worden gekapt. Wanneer kap toch noodzakelijk is, zorgen we ervoor dat dit met een zo laag mogelijke impact op de natuur gebeurt, en dat dit wordt gecompenseerd door aanplant of natuurlijke verjonging van bomen op een andere plek.
