Op Landgoed Monnikenberg en in Anna’s Hoeve wordt gewerkt aan de natuurverbinding tussen het Gooi en de Utrechtse Heuvelrug: De Groene Schakel. In het oog springende onderdelen zijn de faunatunnel onder de A27 en de nieuwe natuurbrug Anna’s Hoeve, die nu bijna klaar is. Maar de Groene Schakel is meer dan deze ‘kunstwerken’ alleen. Ook de omgeving van de natuurverbinding wordt zo ingericht dat zo veel mogelijk soorten dieren zich er thuis zullen voelen. Dat is belangrijk omdat de kans dan groter is dat die diersoorten de verbinding ook zullen gebruiken.
Onderdeel van de natuurinrichting is het herstel van het Monnikenwater op Monnikenberg dat deze winter werd uitgevoerd. Ter voorbereiding van deze werkzaamheden is uitvoering bodemonderzoek gedaan, waaruit bleek dat in de ondergrond van het weiland op Monnikenberg een eeuwenoude ondoorlatende podzolbodem zit. Het was ooit hoogveen dat door turfsteken veranderd is in een ven: het Monnikenwater. Dit natte gebied is later, waarschijnlijk bij landgoedaanleg, opgehoogd met grond uit de omgeving om hier een weide te maken.
Mozaïek
Tijdens de werkzaamheden is deze opgebrachte bovenlaag afgegraven. Hierdoor werd zichtbaar hoe de veenwinning in zijn werk ging. Het veen werd met spaden uitgestoken in rechthoekige vakken. Om te voorkomen dat de putten die hierdoor ontstonden snel vol met water liepen, werden meerdere kleine putten gegraven in plaats van één grote put. Tussen de verschillende putten liet men een rand veen zitten om het water tegen te houden. Stuifzand dat op het veen lag en de veraarde bovenste laag van het veen, die ongeschikt was voor het maken van turf, moesten worden weggegraven voordat kon worden begonnen met het turfsteken. Dat mengsel van stuifzand en veraard veen werd in uitgegraven putten gegooid. Hierdoor zijn de rechthoekige vakken heel goed behouden gebleven als een mozaïek van wit stuifzand, bruine podzol en veraard veen op de plekken waar het veen weg is en zwart onvergraven veen daaromheen. Op veel plaatsen was goed te zien waar de spade in de grond is gestoken.
Late Middeleeuwen
Bij de werkzaamheden waren de bodemkundigen Jan Sevink en Bas van Geel, verbonden aan de Universiteit van Amsterdam, betrokken. Zij hebben monsters genomen om te bepalen in welke periode de turfwinning precies heeft plaatsgevonden. Dit is waarschijnlijk in de late Middeleeuwen geweest. De uitvoerende aannemer heeft zeer zorgvuldig gegraven. Enerzijds om de ondoorlatende onderlaag van het ven niet te beschadigen, anderzijds om uitsluitend de opgebrachte grond boven op de veenontginning weg te graven en niet meer dan dat. Nu het ven zich met regenwater heeft gevuld, liggen de veenputten onder water.
Het nu nog kale ven heeft, dankzij de ondoorlatende laag in de bodem, een veel hogere waterstand dan de omgeving. Het zal begroeid raken met natte heide, biezen en misschien zelfs hoogveen. De verwachting is dat veel zeldzame planten en dieren zich in en rondom het ven zullen vestigen.
Excursie
Wil je zelf een kijkje nemen? Dat kan elke eerste zondag van de maand. Ga naar gnr.nl/agenda en meld je aan voor de excursie Faunatunnel en Natuurbrug.
