Foto: Tjitske Sluis.
Wie kent ze niet, de imposante runderen op de heide? Ze kunnen goed in de vrije natuur leven als we ze voldoende ruimte geven. In het Goois Natuurreservaat maken wij al meer dan 30 jaar gebruik van begrazing. Ieder voorjaar gaan medewerkers van het Goois Natuurreservaat het veld in om het effect van de begrazing op de natuur met elkaar te bespreken.
Voor het natuurbeheer is begrazing belangrijk. Mede door begrazing krijgt het landschap een meer open karakter, wordt dichtgroeien van heide voorkomen én ontstaat er meer variatie in planten- en diersoorten. Begrazing hoort bij de Gooise natuur. Al van oudsher vond er begrazing plaats door de boeren die het land gebruikten. Hierdoor is het zo typische heidelandschap ontstaan.
Begrazingsplan
Op basis van de jaarlijkse ronde door het veld, komt er een begrazingsplan. In dit plan staat waar begrazing nodig is voor het behoud van (planten)soorten en bespreken we hoe begrazing en recreatie optimaal kunnen samengaan. Sinds twee jaar komt daar een extra aandachtspunt bij: Wat betekent de komst van de wolf voor onze kudde? Voor de komende jaren gaat een aantal dingen op het gebied van begrazing veranderen.
Naar een meer natuurlijke kudde
Op dit moment hebben we een mooie groep Schotse hooglanders. Ze leven in verschillende groepen waarbij koeien en stieren gescheiden zijn. Dus niet in een sociale kudde (familieverband). En dat is wat we juist wel graag zouden willen omdat runderen in familieverband beter voor elkaar zorgen en elkaar beschermen op het moment dat het nodig is. Denk aan de komst van de wolf. Veeverzorger en herder Rozenn le Buhan: “sociale kuddes zorgen voor dynamiek in het landschap en dragen zorg voor elkaar”.
Familiekudde
We willen daarom gaan werken aan een ‘familiekudde’ met een gelijkere verhouding tussen mannelijke en vrouwelijke dieren en met oudere en jongere dieren. Er ontstaan in het familieverband ook vriendschapsverbanden (kenmerkend voor runderen). De oudere dieren nemen vaak de leiding. Door hun leeftijd en ervaring weten ze bijvoorbeeld welke planten ze wel en niet kunnen eten. Ook leiden ze hun kudde ten tijde van droogte of hitte naar de juiste plekken en beschermen elkaar bij gevaar. Deze kennis geven ze van generatie op generatie over.
Grotere aaneengesloten gebieden
We gaan de gebieden waar de dieren kunnen grazen vergroten waar dat kan. Er komt meer ruimte voor de runderen en hun natuurlijk gedrag. We hebben bijvoorbeeld Zanderij Crailoo al verbonden met de Bussummer- en Westerheide. De dieren hebben nu meer mogelijkheden om een rustige of koele plek op te zoeken met water zoals de natuurlijke waterpartij in de Zanderij Crailoo.
Minder runderen
De grazers gaan nog meer maatwerk leveren. Met de schaapskudde kunnen we heel goed sturen in het beheer waar we intensief willen begrazen. Runderen hebben een ander graasgedrag dan schapen. Ze zoeken zelf hun plek op en eten andere planten zoals jonge boompjes. Dat is goed voor de variatie in de natuur. Op sommige plekken in de natuur is begrazing door runderen (even) niet meer nodig. Op die plekken zetten we geen, of tijdelijk geen, runderen in. Hierdoor kan openheid worden behouden maar is er ook ruimte voor verjonging van loofbomen en opkomst van kruiden en struiken.
Charolaisrunderen gaan verdwijnen
Op dit moment lopen er Schotse hooglanders en de Charolaisrunderen rond. We hebben besloten om langzaamaan te stoppen met begrazing door Charolais. Onze ervaring is dat de Charolais toch wat minder rustig is van karakter, en het is ook geen ras voor natuurlijke kuddes. Dit houdt in dat er geen kalfjes van deze soort meer komen en dat ze niet meer vervangen worden.
