Het project Natuurverbinding Hoorneboeg heeft als doel de natuurverbinding tussen de natuurgebieden Hoorneboeg en Hilversums Wasmeer te optimaliseren, met als resultaat dat zowel bos- als heidesoorten de verbinding kunnen gebruiken.
De natuurverbinding wordt doorsneden door wegen en een spoorlijn en bestaat uit twee natuurbruggen: één over de A27 en het spoor Hilversum-Utrecht, en de andere over de Utrechtseweg (N417). Op dit moment worden de natuurbruggen goed gebruikt door groter wild als de das, het ree en vos. De bruggen zijn echter nog onvoldoende bereikbaar voor (warmteminnende) soorten die leven in open heidegebieden: reptielen, vlinders en insecten.
Met het project creëren we de juiste ecologische randvoorwaarden die ervoor zorgen dat zowel de bos- en heidesoorten de natuurbruggen kunnen gebruiken. Hiermee vergroten we hun ontwikkel- en overlevingskansen. Dit is belangrijk voor de biodiversiteit en kwaliteit van de natuurgebieden een van de grote uitdagingen van deze tijd, zoals ook bepaald in onze beheervisie.
Het project sluit aan op de natuurdoelen van de provincie en van het Rijk. Het project kent een lange voorbereidingsperiode. In 2015 zijn al de eerste plannen gemaakt. Het project is een samenwerking tussen het Goois Natuurreservaat, de Provincie Noord-Holland en Rijkswaterstaat. In een latere fase van de voorbereiding zijn via de adviesgroep Project Natuurverbinding Hoorneboeg buurtbewoners en andere belangengroepen nauw betrokken.
Huidige stand van zaken
Nadat het gewijzigde projectplan Natuurverbinding Hoorneboeg in 2018 (zie ‘Eerdere projectfasen’ onderaan dit artikel) was goedgekeurd door de adviesgroep en het bestuur van het Goois Natuurreservaat, zou de uitvoering van het project starten in 2019. Dit is niet gebeurd.
Redenen hiervoor zijn de ontwikkelingen rond het belang van biodiversiteit, klimaataanpassing en de bossenstrategie vanuit het Rijk. Bovendien roept het kappen van bomen in de samenleving veel emoties op. Daarom heeft het Goois Natuurreservaat in de zomer van 2019 besloten het project Natuurverbinding Hoorneboeg op te schorten.
Bossenstrategie
Op 20 mei 2019 informeert minister Carola Schouten de Tweede Kamer dat zij bezig is met de ontwikkeling van een bossenstrategie. Deze bossenstrategie is nodig om meer samenhang te ontwikkelen ten aanzien van het bossen-, natuur- en klimaatbeleid. In november 2020 heeft Schouten de bossenstrategie gepresenteerd namens het Rijk en de provincies. Hierin wordt een grote ambitie aangegeven voor bosuitbreiding. Boskap moet worden gecompenseerd, en bos moet gezonder en meer divers worden gemaakt, met meer verschillende soorten bomen en leeftijden.
Gewijzigde projectbenadering in 2020
Maatschappelijke ontwikkelingen over klimaatcrisis en boskap, de bossenstrategie en de gewijzigde benadering van wetenschappelijke inzichten op het gebied van bosecologie en bosbeheer in relatie tot het bevorderen van natuurverbindingen, hebben geleid tot een bijstelling van het projectplan. Het projectplan dat in 2018 is voorgedragen door de adviesgroep en geaccepteerd door het Goois Natuurreservaat en andere betrokken, wordt daarom nogmaals herzien. Het einddoel, optimaal functionerende natuurverbindingen voor een groter groep soorten, blijft overeind.
De gewijzigde projectbenadering is in de tweede helft van 2020 besproken met de adviesgroep, het bestuur en alle andere betrokken partijen, en geaccepteerd. Begin van 2021 wordt de nieuwe projectbenadering verder uitgewerkt in een projectplan en een plan van aanpak. Voordat deze worden voorgelegd, wordt het plan ecologisch getoetst, waarna het ter goedkeuring wordt voorgelegd aan alle betrokken partijen.
Andere aanpak op hoofdlijnen
Er is nu een andere aanpak van het project voorgesteld. Het aangepaste project- en uitvoeringsplan kijkt over de projectgrenzen heen. Het plaatst en integreert het project in het bredere beheer van het omliggende natuurgebied. Het doel is om door middel van duurzaam bosbeheer, en gebruikmakend van ecologische processen, tot een beter functionerende natuurverbinding te komen. De manier waarop dit doel wordt bereikt is veranderd. Door kleinschaliger bosbeheer over een groter gebied wordt het bestaande bos gezonder en divers gemaakt, waarin ook meer ruimte wordt gecreëerd. Zo ontstaan er betere condities voor heidesoorten.
Dit betekent dat er geen grootschalige boskap gaat plaatsvinden met omvorming naar heide als doel. De bestaande bossen in de natuurgebieden rondom de natuurbruggen zijn vaak monoculturen (één soort boom van dezelfde leeftijd) met weinig biodiversiteit. In deze bossen zullen we dunnen: een aantal bomen wordt weggehaald. Hierdoor geven we meer ruimte aan de blijvende bomen. Deze bomen kunnen zich zo beter ontwikkelen, en er kan zich een kruiden- en struiklaag gaan vormen.
Op sommige plekken worden extra loofbomen geplant of gezaaid om de biodiversiteit te vergroten. Op andere plaatsen zullen open plekken versterkt of gecreëerd worden voor de heidesoorten, zogenaamde ‘stepstones’. Om de natuurverbindingen verder te versterken, verbeteren we oude landschapselementen als lanen, houtwallen en singels. Door lanen en houtwallen meer ruimte te geven zullen die zich beter ontwikkelen, maar er ontstaat ook meer openheid die gunstig is voor kruiden en struiken. Dit is weer gunstig voor heidesoorten, zodat deze landschapselementen mede fungeren als corridor voor heidesoorten.
De aanpak in het gebied vindt over een langere periode plaats dan in het oorspronkelijke plan. Hiermee geven we natuurlijke processen en ecologische ontwikkelingen de tijd. Al naar gelang de ontwikkelingen zetten we geleidelijk verdere maatregelen in om tot een optimale natuurverbinding en een hoge biodiversiteit in het projectgebied te komen.
Ecologische toets
De voorgestelde aanpak wordt extern ecologisch getoetst op een goed functionerende natuurverbinding voor zowel soorten die horen bij het ecosysteem van het bos als soorten die horen bij de heide-ecosystemen, zoals de warmteminnende soorten. De ecologische toetsing wordt eerst gedaan als een voorbereidende toets op basis van de nog uit te werken projectaanpak en het nieuwe projectplan. Hierbij wordt vooral gekeken naar de specifieke ecologische onderbouwing van de voorgestelde wijzigingen. Tijdens de uitvoering van het project vindt toetsing en monitoring plaats, om te zien of de juiste ontwikkelingen tot stand komen. Zo nodig kan worden bijgestuurd om de gewenste resultaten te bereiken.
Eerdere projectfasen
2019
In de zomer van 2019 is de start van het project echter uitgesteld door de groeiende landelijke discussie over bomenkap en de aangekondigde bossenstrategie en tijd te krijgen om te kijken wat de gevolgen hiervan zijn voor het project Natuurverbinding Hoorneboeg.
2017/2018
In 2017 tot 2018 zijn door de adviesgroep een viertal scenario’s voor de natuurverbinding uitgewerkt. Een van die scenario’s betreft een verkleinde heidecorridor waarbij de boskap sterk is verminderd, maar nog steeds ongeveer 34 hectare omvat. Dit scenario is voorgedragen door de adviesgroep en de betrokken partijen hebben dit in juni 2018 vastgesteld. Het uitvoeringsplan voor dit project is geheel in lijn met het advies van de Adviesgroep Hoorneboeg uitgewerkt, waarbij met de uitvoering gestart zou worden in de zomer van 2019.
2017
Om de natuurverbinding verder vorm te geven is er een ontwerp gemaakt voor een heidecorridor vanaf het natuurgebied Hoorneboeg naar het natuurgebied Hilversums Wasmeer. Dit ontwerp stuitte op veel kritiek en weerstand uit de omgeving, vooral vanwege de geplande grootschalige boskap met omvorming naar heide. Het Goois Natuurreservaat heeft naar deze kritiek geluisterd. In overleg met Provincie Noord-Holland is in 2017 daarop besloten om het plan uit te stellen. Er is een adviesgroep samengesteld met afgevaardigden van belanghebbenden, om tot een gezamenlijk gedragen plan te komen.
2015/2016
In 2015/2016 zijn twee natuurbruggen aangelegd: over de rijksweg A27, de Utrechtseweg (N417) en het spoor Hilversum-Utrecht. Deze natuurbruggen maken onderdeel uit van de natuurverbinding en slechten voor veel diersoorten de belangrijkste infrastructurele barrières. In 2016 is door het Goois Natuurreservaat een eerste ontwerp gemaakt voor de Natuurverbinding Hoorneboeg.
Meer uitgebreide informatie over eerdere projectfasen vindt u in deze PDF.
